İşçilik Alacaklarına Uygulanan Faiz (2024)

İşçilik Alacaklarına Uygulanan Faiz Türleri

İşçilik alacaklarında sözleşmesel faiz öngörülmesini engelleyen bir düzenleme olmamakla birlikte uygulamada çoğu zaman yasal faiz oranı ya da bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı söz konusu olur.

Yasal Faiz Oranı

3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun’un 1. Maddesine göre “Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu’na göre faiz ödenmesi gereken hallerde, miktarı sözleşme ile tespit edilmemişse bu ödeme yıllık yüzde oniki oranı üzerinden yapılır. Cumhurbaşkanı, bu oranı aylık olarak belirlemeye, yüzde onuna kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmaya yetkilidir.” Denilmektedir. Kanunda 01/01/2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yasal/ kanuni faiz oranının %12’den %9’a indirilmesine 2005/9832 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile karar verilmiş olduğundan mevcut yasal faiz oranı %9 olarak uygulanmaktadır.

Bankalarca Mevduata Uygulanan En Yüksek Faiz Oranı

Bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı, bankaların mevduatlara fiilen uygulanan azami faiz oranları sorularak sonuca göre belirlenebilmektedir.

Öte yandan, bu faiz oranları aydan aya değişiklik göstermekte olup, faizin talep edildiği tarihteki mi yoksa hükmün icra edildiği tarihteki faiz oranın mı geçerli olacağı sorusu ortaya çıkabilir. Fakat doğrusu, mahkemece hüküm fıkrasında, bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faize değişen oranlarda hükmedilmesi ve bu faiz oranının hükmün icrası tarihine göre belirlenmesidir.

Mahkeme tarafından hüküm fıkrasında bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz oranına hükmedilirken sabit oran belirtilmesi hatalıdır.

Nitekim Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin 2014/11256 E. 2015/13194 K. ve 15.06.2015 Tarihli kararında belirtildiği üzere: “Mahkeme’nin ilama ve Yargıtay uygulamalarına uygun olarak hazırlanan raporu kabul ederek sonuca gittiğini gerekçesinde belirterek hüküm vermesi yerinde ise de; hükmün 2 nolu kısmının son cümlesinde “takip tarihinden itibaren değişen oranlarda en yüksek mevduat faizi uygulanmasına” karar verilmesi gerekirken sabit oran üzerinden, “takip tarihinden itibaren en yüksek mevduat faizi olarak %15 faiz uygulanmasına” karar verilmesi isabetsizdir.”

Ayrıca en yüksek oran belirlenirken dikkate alınacak banka, bir kamu bankası olabileceği gibi özel bir banka da olabilir. (Çelik, Caniklioğlu, Canbolat, İş Hukuk Dersleri b.33 s. 361)

Ücret alacakları için uygulanacak faiz özel banka-kamu bankası ayırt etmeksizin bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz oranıdır.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2010/3969 E. 2012/14663 K. ve 27.04.2012 Tarihli kararına göre “Ücret alacağı için özel banka-kamu bankası ayrımı yapılmaksızın mevduata uygulanan en yüksek faiz oranının belirlenmesi gerekir.   Yasada, “uygulanan en yüksek faiz” sözcüklerine yer verildiğinden, söz konusu faiz oranının uygulanıp uygulanmadığı mahkemece kendiliğinden denetlenmelidir.  Bankaların belli dönemlerde T.C. Merkez Bankasına uygulayabileceklerini bildirdikleri faiz oranı fiilen uygulanmadıkça ücret yönünden dikkate alınmamalıdır. Bankaların uyguladıkları faiz oranları bir ya da birkaç aylık veya bir yıllık vadelerle belirlenmektedir. Bunlardan en uzun vade bir yıl olup, en yüksek faiz oranı da bir yıllık mevduata uygulanmaktadır. Bu durumda ücret alacağı için uygulanması gereken faiz, ödeme gününün kararlaştırıldığı ya da temerrüdün gerçekleştiği zamanda bankalarca bir yıllık mevduata uygulanan en yüksek faiz oranıdır. Aynı alacak için ikinci yılın başlangıcındaki en yüksek banka mevduat faizinin belirlenerek uygulanması, gecikme daha da uzunsa takip eden yıllar için de aynı yönteme başvurulması gerekir. Yıl içinde artan ve eksilen faiz oranları dikkate alınmaz. Yıllar itibarıyla faiz oranları değişebileceğinden kararda faiz oranının gösterilmemesi gerekir.”

İŞÇİLİK ÜCRETİ FAİZİ

4857 sayılı İş Kanunu’nun 34. maddesinde “Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.” hükmü muhtevidir.

Buna göre işçilik ücreti alacağının ödenmediği hallerde bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı talep edilir. Maddede muhtevi ücret teriminden geniş anlamda ücreti anlamak gerekir. Yani işçilik ücretlerine ilişkin faiz hesaplaması yapılırken yalnızca işçinin maaşı değil, ikramiyesi, primi, jestiyonu ve benzeri ücretlerine de bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanacaktır.

Ayrıca belirtmek gerekir ki, aşağıdaki Yargıtay kararlarında da görüleceği üzere İşçilik ücretlerine ilişkin alacaklara işletilecek faiz başlangıç tarihi temerrüt tarihi olacaktır. İşveren, işçinin keşide edeceği ihtar ile de temerrüde düşebileceği gibi temerrüde ilişkin farklı olasılıklar da mümkündür. İhtar ve benzeri şekilde işverenin dava ve arabuluculuk süreci öncesinde temerrüde düşürülmediği durumlarda ise; arabuluculuk anlaşamama tutanağının düzenlendiği tarih faiz başlangıç tarihi olarak kabul edilecektir. Bu minvalde, işçilik ücret alacağına ilişkin dava ikame edilirken anlaşamama veya katılmama sebepleri farketmeksizin arabuluculuk anlaşamama tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren işçilik ücretine bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı talep edilebilir.

Nihai olarak, 4857 sayılı İş Kanunu m.32/son fıkrasında “Ücret alacaklarında zamanaşımı süresi beş yıldır.” Hükmü mevcut olduğundan işçilik ücretine uygulanacak bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı, 5 yıl geçmekle zamanaşımına uğrayacaktır.

İşçilik Ücretine İşleyecek Faize İlişkin Yargıtay Kararları

İşçilik Ücretinde, Arabuluculuk anlaşamama son tutanağının düzenlendiği gün davalı işverenin temerrüde düştüğünün kabulü gerekip bu tarihten itibaren faiz istenebilir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2022/12425 E. 2022/14072 K. ve 02.11.2022 Tarihli kararına göre: “Dairemizin yerleşik uygulaması uyarınca, işçi muaccel alacaklarını tek tek belirtmek kaydıyla ihtarname ile işvereni temerrüde düşürebilir. Söz konusu ihtarnamede alacak miktarlarının belirtilmesi gerekmez. Dava tarihinden önce yürütülen arabuluculuk süreci sonucunda anlaşma yapılamadığına dair düzenlenen son tutanak bu bağlamda değerlendirildiğinde dava konusu alacakların dava tarihinden önce arabuluculuk aracılığıyla talep edilmesi karşısında davalı işverenin arabuluculuk son tutanak tarihi itibarıyla temerrüde düştüğünün kabulü gerekmektedir. Bu sonuç davalı işverenin usulüne uygun davet edilmesine rağmen arabuluculuk görüşmelerine katılmadığı durumlarda da geçerlidir. Dolayısıyla, somut olayda davalının daha önce temerrüde düşürüldüğü ispat edilemediğinden, Mahkemece hüküm altına alınan alacaklarına arabuluculuk son tutanak tarihinden itibaren faize hükmedilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi hatalıdır.”

İşverenin daha önce temerrüde düştüğü ispat olunmamışsa da işçilik ücreti bakımından arabuluculuk anlaşamama tutanağının düzenlendiği tarih temerrüt tarihi olarak kabul edilerek bu tarihten itibaren faiz işletilebilir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2022/12427 E. 2022/14074 K. ve 02.11.2022 Tarihli kararına göre: “Dairemizin yerleşik uygulaması uyarınca, işçi muaccel alacaklarını tek tek belirtmek kaydıyla ihtarname ile işvereni temerrüde düşürebilir. Söz konusu ihtarnamede alacak miktarlarının belirtilmesi gerekmez. Dava tarihinden önce yürütülen arabuluculuk süreci sonucunda anlaşma yapılamadığına dair düzenlenen son tutanak bu bağlamda değerlendirildiğinde dava konusu alacakların dava tarihinden önce arabuluculuk aracılığıyla talep edilmesi karşısında davalı işverenin arabuluculuk son tutanak tarihi itibarıyla temerrüde düştüğünün kabulü gerekmektedir. Bu sonuç davalı işverenin usulüne uygun davet edilmesine rağmen arabuluculuk görüşmelerine katılmadığı durumlarda da geçerlidir. Dolayısıyla, somut olayda davalının daha önce temerrüde düşürüldüğü ispat edilemediğinden, Mahkemece hüküm altına alınan alacaklarına arabuluculuk son tutanak tarihinden itibaren faize hükmedilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi hatalıdır.”

İşçilik ücret alacağına arabuluculuk son tutanak tarihinden faiz işletilmesi gerekirken arabuluculuk başvuru tarihinden itibaren faiz işletilmesi hatalıdır.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2022/12440 E. 2022/14338 K. ve 03.11.2022 Tarihli kararına göre; “hüküm altına alınan fark ücret alacağına arabuluculuk son tutanak tarihinden itibaren faiz işletilmesi gerekirken İlk Derece Mahkemesince arabuluculuk başvuru tarihinden itibaren faiz işletilmesinin hatalı olduğu” belirtilmiştir.

İşçilik ücretine ve fark ikramiye alacağına arabuluculuk son tutanak tarihinden itibaren en yüksek banka mevduat faizi işletilebilir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2022/12354 E. 2022/13055 K. ve 20.10.2022 Tarihli kararına göre:  “Açıklanan nedenlerle mahkemece hüküm altına alınan alacaklara arabuluculuk son tutanak tarihi olan 08/12/2020 tarihinden itibaren faiz işletilmesi ve fark ikramiye alacağına en yüksek banka mevduat faizine hükmedilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olduğundan davalı vekilinin sair istinaf taleplerinin reddine, istinaf başvurusunun faiz başlangıçları ve fark ikramiye alacağına uygulanan faiz türü yönünden kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilerek yeniden esas hakkında aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur. ” gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.”

Fark ücret alacaklarında arabuluculuk son tutanak tarihi temerrüt tarihi olarak kabul edilip bu tarihten itibaren faiz işletilebilir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2022/5486 E. 2022/6291 K. ve 18.05.2022 Tarihli kararına göre: “Dairemizin yerleşik uygulaması uyarınca, işçi muaccel alacaklarını tek tek belirtmek kaydıyla ihtarname ile işvereni temerrüde düşürebilir. Söz konusu ihtarnamede alacak miktarlarının belirtilmesi gerekmez. Dava tarihinden önce yürütülen arabuluculuk süreci sonucunda anlaşma yapılamadığına dair düzenlenen son tutanak bu bağlamda değerlendirildiğinde dava konusu alacakların dava tarihinden önce arabuluculuk aracılığıyla talep edilmesi karşısında davalı işverenin arabuluculuk son tutanak tarihi itibariyle temerrüde düştüğünün kabulü gerekmektedir. Bu sonuç davalı işverenin usulüne uygun davet edilmesine rağmen arabuluculuk görüşmelerine katılmadığı durumlarda da geçerlidir. Dolayısıyla, somut olayda davalının daha önce temerrüte düşürüldüğü ispat edilemediğinden, Mahkemece hüküm altına alınan fark ücret alacaklarına arabuluculuk son tutanak tarihinden itibaren faize hükmedilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmiş olması bozmayı gerektirir.”

İşçilik ücretinin ödeneceği gün sözleşmede kararlaştırılmışsa işçilik ücretinin ödenmediği gün işveren temerrüde düşmüş olup bu tarihten itibaren faiz işletilmesi gerekir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2010/13867 E. 2012/23041 K. ve 14.06.2021 Tarihli kararına göre: “Taraflar arasında ücret alacağına uygulanması gereken faizin başlangıç tarihi konusunda uyuşmazlık bulunmaktadır. Somut olayda taraflar arasında imzalanan 13.10.2005 ve 15.10.2006 tarihli sözleşmelerin 6. Maddesinin d fıkrasında aylık ücretin bordro ile her ay sonunda ödeneceği kararlaştırılmıştır. Taraflar arasındaki sözleşmede ücretin ödenme zamanı açıkça kararlaştırılmış olup, belirtilen tarihte ücret ödenmediği zaman davalı temerrüde düşmüş olacağından, ücret alacağına uygulanacak faizin başlangıç tarihinin buna göre değerlendirilmesi gerekirken dava açılmadan önce gönderilen ihtarnameyle belirlenen temerrüt tarihine göre faizin başlangıç tarihinin tayini hatalı olup bozma nedenidir.”

Kıdem Tazminatı Faizi

1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinin 11. fıkrasında; “13 üncü maddesinde sözü geçen  tazminat ile bu maddede yer alan kıdem tazminatına esas olacak ücretin hesabında 26 ncı maddenin birinci fıkrasında yazılı ücrete ilaveten işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatler de gözönünde tutulur. Kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi   sebebiyle   açılacak davanın sonunda hakim gecikme süresi için, ödenmeyen süreye göre mevduata uygulanan en yüksek faizin ödenmesine hükmeder. İşçinin mevzuattan doğan diğer hakları saklıdır.” denilmektedir.

Buna göre kıdem tazminatının ödenmediği hallerde bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı talep edilir. Öte yandan bu faizin hangi tarihten itibaren işletileceği hususu iş akdinin son bulma sebebine göre farklılık gösterebilmektedir. Şöyle ki; eğer iş akdi emeklilik veya malullük sebepleriyle sona ermiş ise yaşlılık aylığı tahsis belgesinin işverene verilmesi yani, yaşlılık veya malullük hallerinin belgelendirilerek işverene verildiği tarih, öte yandan fesih, ölüm gibi sebeplerle iş akdi son ermişse kıdem tazminatı hak edilerek iş ilişkisinin sona erdiği tarih, kıdem tazminatına işletilecek faiz başlangıç tarihi olacaktır.

Nihai olarak, 4857 sayılı İş Kanunu’na 7036 sayılı kanunla eklenen Ek Madde 3’e göre; “İş sözleşmesinden kaynaklanmak kaydıyla hangi kanuna tabi olursa olsun, yıllık izin ücreti ve aşağıda belirtilen tazminatların zamanaşımı süresi beş yıldır. a) Kıdem tazminatı. b) İş sözleşmesinin bildirim şartına uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat. c) Kötüniyet tazminatı. d) İş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat.” Bu değişiklik 25/10/2017 tarihinde T.C. Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğü girmiş olup, bu tarihten önceki dönemde hak kazanılan kıdem tazminatı alacakları için genel zamanaşımı olan 10 yıllık zamanaşımı uygulanacak olup, 25/10/2017 ve sonrasında hak kazanılan kıdem tazminatı alacakları için 5 yıllık zamanaşımı uygulanacaktır.

Kıdem Tazminatına İşleyecek Faize İlişkin Yargıtay Kararları

Kıdem tazminatı faiz başlangıç tarihi, iş sözleşmesinin kıdem tazminatını hak edecek biçimde sona erdiği tarihtir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 2016/1589 E. 2021/305 K. ve 18.03.2021 Tarihli kararına göre: “Tek madde hâlinde yürürlükte bulunan 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi gereğince kıdem tazminatında faiz başlangıç tarihi; dava, ek dava veya dava değerinin ıslahla arttırılması hâllerinde değişmeksizin iş sözleşmesinin kıdem tazminatını hak edecek biçimde sona erdiği tarihtir… Somut olaya gelince; davacı vekili dava dilekçesinde talep ettiği ve ıslahla artırdığı kıdem ve ihbar tazminatları, ücret ve yıllık izin ücreti alacak miktarlarını iş sözleşemesin feshedildiği tarihten itibaren işleyecek faiziyle birlikte davalılardan tahsilini talep etmiştir. Mahkemece talep edilen alacaklardan kıdem tazminatına iş sözleşmesinin feshi tarihinden, diğer alacakların ise dava ve ıslah tarihinden itibaren işleyecek faiziyle tahsiline karar verilmiştir. Belirtildiği gibi kıdem tazminatında faiz başlangıç tarihi iş sözleşmesinin feshedildiği tarih iken ihbar tazminatı ve diğer ücret alacaklarında davadan önce işveren temerrüde düşürülmediyse dava ve ıslahla arttırılan miktarlar için ıslah tarihidir.”

İşe başlatmama nedeni ile fesihte kıdem tazminatına geçersiz sayılan fesih tarihinden itibaren faiz işletmek doğru olmayıp işçinin ile başlatmama yoluyla gerçekleşen fesih tarihinden itibaren faiz işletilmesi gerekir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2012/17517 E. 2014/19655 K. ve 16.06.2014 Tarihli kararına göre: “Taraflar arasındaki uyuşmazlık hükmedilen fark kıdem tazminatının faizinin başlangıç tarihi noktasında toplanmaktadır. İşçinin işe başlatılmaması fesih niteliğinde olmakla, işverence gerçekleşen bu feshe bağlı olarak ihbar tazminatı ile süre yönünden şartları mevcutsa kıdem tazminatı ve yıllık izin ücreti ödenmelidir. Hesaplamalar işe başlatmama yoluyla gerçekleşen fesih tarihindeki ücret ve kıdem tazminatı tavanı gözetilerek yapılmalıdır. İşçiye geçersiz sayılan fesih sırasında kıdem ve ihbar tazminatı ile izin ücreti ödenmişse, dört aylık boşta geçen süre ilavesiyle son ücrete göre yeniden hesaplama yapılmalı ve daha önce ödenenler mahsup edilerek sonuca gidilmelidir. Kıdem tazminatı için faiz başlangıcı, işçinin işe başlatmama yoluyla gerçekleşen fesih tarihi olmalıdır. Geçersiz sayılan fesih tarihinden faiz yürütülmesi doğru olmaz. Somut olayda, İlk derece mahkemesince davacının kıdem tazminatının faiz başlangıç tarihi işe iade sonrasında işe başlatılmaması nedeniyle ödeme yapılan 12.04.2011 tarihi yerine geçersiz fesih tarihi olan 11.06.2010 gününün belirtilmesi hatalı olup bozma sebebi ise de bu yanlışlığın düzeltilmesi yeniden yargılamayı gerektirmediğinden hükmün 6100 sayılı HMK.nun geçici 3/1 maddesi yollaması ile HUMK.nun 438/7 maddesi uyarınca düzeltilerek onanmasına karar verilmiştir.”

Emeklilik nedeniyle fesihte kıdem tazminatına işlenecek faiz, yaşlılık aylığı bağlandığına ilişkin belgenin işverene verildiği ispat olunamamışsa dava tarihinden itibaren olacaktır.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2011/6060 E. 2013/12115 K. ve 16.04.2013 Tarihli kararına göre: “Somut olayda, davacının yaşlılık aylığı bağlandığına ilişkin belgeyi davalıya verdiği kanıtlanamadığından kıdem tazminatı faizinin dava tarihinden faiz yürütülmesi gerekirken fesih tarihinden faiz yürütülmesi ve ne dava dilekçesinin özetlenmesi sırasında, ne karar gerekçesinde ve ne de hüküm fıkrasında faiz başlangıç tarihlerinin gösterilmemesi, hatalı olup, bozma sebebi ise de,bu yanlışlıkların giderilmesi yeniden yargılamayı gerektirmediğinden hükmün HMK. nun geçici 3. maddesi yollaması ile HUMK. nun 438/7. maddesi uyarınca düzeltilerek onanmasına karar verilmiştir.”

Emeklilik nedeni ile fesihte kıdem tazminatına işletilecek faizin başlangıç tarihi SGK’dan alınacak emeklilik yazısının işverene tebliğ tarihidir.

Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin 2014/3593 E. 2014/10814 K. ve 14.05.2014 Tarihli kararına göre: “Taraflar arasında iş akdinin emeklilik nedeni ile sonlandığı ihtilafsız olup, bu nedenle karar altına alınan kıdem tazminatı alacağına işletilecek faizin başlangıç tarihinin SGK’dan alınacak emeklilik yazısının davalı tarafa tebliğ tarihinden itibaren başlatılması gerekirken, mahkemece faiz başlangıç tarihi olarak iş akdinin fesih tarihinin belirtilmesi hatalı olup bozmayı gerektirir. Kıdem tazminatına faizin başlangıç tarihi davalı Üniversite yönünden üniversiteye kıdem tazminatının ödenmesi talebi ile yapılan başvuru tarihi olan 16.11.2012 tarihinden itibaren, davalı şirket yönünden ise davacı tarafından gönderilen ihtarnamenin tebliğ tarihi olan 19.11.2012 tarihinden itibaren olmalıdır. Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden hüküm bozulmamalı düzeltilerek onanmalıdır.”

Emeklilik nedeniyle fesihte kıdem tazminatı faizi başlangıç tarihi emekli aylığına ilişkin belgenin işverene verildiği tarih, şayet işverene böyle bir belge verilmemişse bakiye kıdem tazminatı alacağı bakımından ilk kıdem tazminatı taksitinin ödendiği, şayet bu da yoksa kıdem tazminatı ödenmesi için davanın açıldığı veya icra takibinin başlatıldığı tarihtir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2015/32108 E. 2019/5191 K. ve 11.03.2019 Tarihli kararına göre: “Taraflar arasındaki diğer bir uyuşmazlık, emeklilik sebebiyle iş sözleşmesinin sona ermesi durumunda kıdem tazminatı faizinin hangi tarihten itibaren başlatılması gerektiği noktasında toplanmaktadır. 4857 sayılı İş Kanununun 120 nci maddesi yollamasıyla, halen yürürlükte bulunan 1475 sayılı Yasanın 14 üncü maddesinin onbirinci fıkrası hükmüne göre, kıdem tazminatının gününde ödenmemesi durumunda mevduata uygulanan en yüksek faize karar verilmelidir. Faiz başlangıcı fesih tarihi olmalıdır. İş sözleşmesinin ölüm ya da diğer nedenlerle son bulması faiz başlangıcını değiştirmez. Ancak, yaşlılık, malullük aylığı ya da toptan ödeme almak için işyerinden ayrılma halinde, işçinin bağlı bulunduğu kurum ya da sandığa başvurduğunu ve yaşlılık aylığı bağlandığını belgelemesi şarttır. Bu halde faiz başlangıcı da anılan belgenin işverene verildiği tarihtir. Yaşlılık aylığı bağlandığına ilişkin belge işverene bildirilmemişse, işverence kıdem tazminatı olarak ilk taksitin ödendiği tarih bakiye kıdem tazminatı için faiz başlangıcı sayılmalıdır. Böyle bir taksit ödemesi de olmadığı durumlarda faiz başlangıcı, davanın açıldığı ya da icra takibinin yapıldığı tarihtir. Somut uyuşmazlıkta, davacı emekli olarak iş akdini sona erdirdiğinden yaşlılık aylığı tahsis belgesini işverene bildirdiği tarihten itibaren faiz yürütülmelidir. Ancak davacı buna ilişkin belge sunmadığından kıdem tazminatına yürütülecek faizin dava tarihinden başlatılması gerekirken, fesih tarihi olan 23/09/2013 tarihinden başlatılması isabetsiz olup, bozmayı gerektirmiştir.”

Emeklilik nedeniyle iş sözleşmesinin feshinde kıdem tazminatı faiz başlangıç tarihi, emekliliğe hak kazanıldığında dair belge işverene sunulmamış ise dava açılış tarihidir.

Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin 2020/14 E. 2020/556 K. ve 16.01.2020 Tarihli kararına göre: “Somut olayda, davacının ilk dönem çalışmasının emeklilik nedeniyle sona erdiği kabul edilerek kıdem tazminatı hüküm altına alınmış ve faiz başlangıç tarihi ilk dönem çalışmasının sona erdiği tarih olarak belirlenmiş ise de davacı tarafından emekliliğe hak kazandığına dair belgeyi işverene sunduğu ispatlanmış değildir. Bu durumda faiz başlangıç tarihinin dava tarihi olarak belirlenmemiş olması hatalıdır.”

İhbar Tazminat Faizi

İşçilik alacaklarına uygulanan faizlerden ihbar tazminatı faizi bakımından 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesinin 3. fıkrasında; “Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.” denilmektedir.

Buna göre fesih bildiriminde yasal önellere uyulmaması halinde ihbar önellerine aykırı hareket eden taraf uymadığı süre kadar karşı tarafa ihbar tazminatı ödeyecektir. Fakat, bu ihbar tazminatına işleyecek faizin türüne ilişkin 4857 sayılı İş Kanunu’nda herhangi bir hüküm yer almadığından dolayı ihbar tazminatına yasal faiz (%9) işletilmesi talep edilir.

Özellik gösteren bir husus ise ihbar tazminatının toplu iş sözleşmesinden kaynaklanması halidir. Şöyle ki; eğer ihbar tazminatı fark alacağı toplu iş sözleşmesinden kaynaklanıyorsa artık yasal faiz yerine temerrüt tarihinden itibaren işletme kredilerine uygulanan en yüksek faiz talep edilecektir. Zira, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 53. Maddesi “Uygulanmakta olan bir toplu iş sözleşmesinin yorumundan doğan uyuşmazlıklarda sözleşmenin taraflarınca dava açılabilir. Mahkeme en geç iki ay içinde karar verir. Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar. Toplu iş sözleşmesine dayanan eda davalarında, temerrüt tarihinden itibaren işletme kredilerine uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır.” hükmünü haizdir.

Nitekim ihbar tazminatına ilişkin faiz başlangıç tarihi; temerrüt tarihi olacaktır. İşveren, işçinin keşide edeceği ihtar ile de temerrüde düşebileceği gibi temerrüde ilişkin farklı olasılıklar da mümkündür. İhtar ve benzeri şekilde işverenin dava ve arabuluculuk süreci öncesinde temerrüde düşürülmediği durumlarda ise; arabuluculuk anlaşamama tutanağının düzenlendiği tarih faiz başlangıç tarihi olarak kabul edilecektir. Bu minvalde, ihbar tazminatı alacaklarına ilişkin dava ikame edilirken anlaşamama veya katılmama sebepleri fark etmeksizin arabuluculuk anlaşamama tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren ihbar tazminatına yasal faiz oranı talep edilebilir.

Nihai olarak, 4857 sayılı İş Kanunu’na 7036 sayılı kanunla eklenen Ek Madde 3’e göre; “İş sözleşmesinden kaynaklanmak kaydıyla hangi kanuna tabi olursa olsun, yıllık izin ücreti ve aşağıda belirtilen tazminatların zamanaşımı süresi beş yıldır. a) Kıdem tazminatı. b) İş sözleşmesinin bildirim şartına uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat. c) Kötüniyet tazminatı. d) İş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat.” Bu değişiklik 25/10/2017 tarihinde T.C. Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğü girmiş olup, bu tarihten önceki dönemde hak kazanılan ihbar tazminatı alacakları için genel zamanaşımı olan 10 yıllık zamanaşımı uygulanacak olup, 25/10/2017 ve sonrasında hak kazanılan ihbar tazminatı alacakları için 5 yıllık zamanaşımı uygulanacaktır.

İhbar Tazminatına İşleyecek Faize İlişkin Yargıtay Kararları

Davadan önce işveren temerrüde düşürülmediyse ihbar tazminatına işletilecek faiz bakımından dava ve ıslah tarihleri dikkate alınır.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 2016/1589 E. 2021/305 K. ve 18.03.2021 Tarihli kararına göre: “İhbar tazminatı ve ücret alacaklarında ise temerrüt koşulu bulunmakta olup işveren davadan önce temerrüde düşürülmediyse dava dilekçesinde talep edilen miktarlara dava tarihinden, ıslah yoluyla dava değerinin arttırılması durumunda ise ıslahla arttırılan miktarlara ıslah tarihinden itibaren faiz uygulanmaktadır… Somut olaya gelince; davacı vekili dava dilekçesinde talep ettiği ve ıslahla artırdığı kıdem ve ihbar tazminatları, ücret ve yıllık izin ücreti alacak miktarlarını iş sözleşemesin feshedildiği tarihten itibaren işleyecek faiziyle birlikte davalılardan tahsilini talep etmiştir. Mahkemece talep edilen alacaklardan kıdem tazminatına iş sözleşmesinin feshi tarihinden, diğer alacakların ise dava ve ıslah tarihinden itibaren işleyecek faiziyle tahsiline karar verilmiştir. Belirtildiği gibi kıdem tazminatında faiz başlangıç tarihi iş sözleşmesinin feshedildiği tarih iken ihbar tazminatı ve diğer ücret alacaklarında davadan önce işveren temerrüde düşürülmediyse dava ve ıslahla arttırılan miktarlar için ıslah tarihidir.”

İhbar tazminatı için faiz başlangıç tarihi temerrüt tarihi olup, işveren temerrüde düşürülmemiş ise kısmi miktarlar için dava tarihi, ıslah ile arttırılan miktarlar için ıslah tarihi faiz başlangıç tarihi olarak kabul edilecektir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2017/17850 E. 2020/14018 K. ve 28.10.2020 Tarihli kararına göre: “Davaya konu ihbar tazminatı, yıllık izin ve ulusal bayram genel tatil alacaklarının zamanında ödenmemesi durumunda faiz başlangıç tarihi temerrüt tarihidir. Somut uyuşmazlıkta, davalı işveren dava tarihinden önce temerrüde düşürülmediğinden faiz başlangıç tarihi, kısmi miktarlar için dava, ıslah ile artırılan miktarlar için ise ıslah tarihidir.”

İhbar tazminatı faizi başlangıç tarihi temerrüt tarihidir. Davalı işveren dava tarihinden önce temerrüde düşürülmemiş ise faiz başlangıç tarihi, kısmi miktarlar için dava, ıslah ile artırılan miktarlar için ıslah tarihi olur.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2017/2454 E. 2017/21506 K. ve 18.12.2017 Tarihli kararına göre: “Davaya konu ihbar tazminatı, fazla çalışma ve yıllık izin alacaklarının zamanında ödenmemesi durumunda faiz başlangıç tarihi temerrüt tarihidir. Somut uyuşmazlıkta, davalı işveren dava tarihinden önce temerrüde düşürülmediğinden faiz başlangıç tarihi, kısmi miktarlar için dava, ıslah ile artırılan miktarlar için ise ıslah tarihidir. Mahkemece yukarıda belirtilen tazminat ve alacakların, dava dilekçesiyle talep edilen kısmi miktarları için dava, ıslah ile artırılan kısımları için ise ıslah tarihinden itibaren faiz yürütülmesi gerekirken, tümüne dava tarihinden itibaren faiz yürütülmesi hatalı olup bozma sebebi ise de, bu hususun düzeltilmesi yeniden yargılamayı gerektirmediğinden hükmün HMK.nun geçici 3/2. maddesi yollaması ile HUMK.nun 438/7. maddesi uyarınca düzeltilerek onanmasına karar verilmiştir.”

İhbar tazminatına kısmi miktarlar için dava, ıslah ile arttırılan miktarlar için ıslah tarihinden itibaren faiz işletilmemesi hatalı ise de bu hususun düzeltilmesi yeniden yargılamayı gerektirmediğinden düzeltilerek onanmasına karar verilmelidir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2017/16626 E. 2017/21510 K. ve 18.12.2017 Tarihli kararına göre: “Davaya konu ihbar tazminatı ve yıllık izin alacağının zamanında ödenmemesi durumunda faiz başlangıç tarihi temerrüt tarihidir. Somut uyuşmazlıkta, davalı işveren dava tarihinden önce temerrüde düşürülmediğinden faiz başlangıç tarihi, kısmi miktarlar için dava, ıslah ile artırılan miktarlar için ise ıslah tarihidir. Mahkemece yukarıda belirtilen tazminat ve alacağın, dava dilekçesiyle talep edilen kısmi miktarları için dava, ıslah ile artırılan kısımları için ise ıslah tarihinden itibaren faiz yürütülmesi gerekirken, tümüne dava tarihinden itibaren faiz yürütülmesi hatalı olup bozma sebebi ise de, bu hususun düzeltilmesi yeniden yargılamayı gerektirmediğinden hükmün HMK.nun geçici 3/2. maddesi yollaması ile HUMK.nun 438/7. maddesi uyarınca düzeltilerek onanmasına karar verilmiştir.”

İhbar tazminatının ödenmesi için işverene ihtarname ile 3 iş günü süre verildiğine göre artık 3 iş günü sonrasından itibaren faiz işletilebilir.

Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin 2015/2935 E. 2016/11615 K. ve 30.05.2016 Tarihli kararına göre: “Somut olayda, davacının dava açmadan önce 28.02.2011 tarihli ihtarname ile alacaklarının ödenmesini davalıdan talep ettiği ve 3 iş günü süre tanıdığı anlaşılmış olup; davacının ihtarnamenin davalıya tebliğ edildiği 08.03.2011 tarihinden 3 iş günü sonra yani 14.03.2011 tarihinde davalıyı temerrüde düşürmesi ve davacının dava ve ıslah dilekçesinde temerrüt tarihinden itibaren faiz talep etmiş olması karşısında davacının ihbar tazminatı ve yıllık izin alacaklarının faiz başlangıç tarihinin temerrüt tarihi olan 14.03.2011 olduğu gözetilmeyerek 05/12/2011 dava tarihinden itibaren faiz yürütülmüş olması hatalı olup bu husus bozma nedeni ise de; bu yanılgının giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden karar bozulmamalı düzeltilerek onanmalıdır.”